Cà phê từ lâu đã trở thành thói quen không thể thiếu của nhiều người, nhất là dân công sở, người làm việc trí óc, hay những ai cần duy trì sự tỉnh táo. Tuy nhiên, không ít người lại rơi vào tình huống trớ trêu: càng uống cà phê để tỉnh, càng khó ngủ vào ban đêm – tạo nên vòng luẩn quẩn mệt mỏi kéo dài.
Vậy người hay mất ngủ có nên uống cà phê không? Nếu có thì nên chọn loại nào để vừa duy trì sự tỉnh táo ban ngày, vừa giữ được giấc ngủ về đêm?
1. Cà phê và mất ngủ – mối quan hệ cần hiểu đúng
Cà phê có chứa caffeine – một chất kích thích tự nhiên có khả năng chặn adenosine (chất gây buồn ngủ trong não). Nhờ vậy, cà phê giúp bạn tỉnh táo và tăng khả năng tập trung. Nhưng mặt trái là caffeine có thể tồn tại trong cơ thể đến 8 tiếng, nên uống cà phê vào buổi chiều hoặc tối dễ dẫn đến mất ngủ kéo dài – đặc biệt với người có cơ địa nhạy cảm hoặc hệ thần kinh yếu.
Một số dấu hiệu thường gặp khi cơ thể “không hợp” cà phê đậm đặc:
- Mất ngủ hoặc ngủ chập chờn, không sâu giấc
- Tim đập nhanh, hồi hộp sau khi uống
- Bồn chồn, lo âu nhẹ
- Dễ cáu gắt, mệt mỏi khi “hết tác dụng”
2. Có nhất thiết phải từ bỏ cà phê hoàn toàn?
Câu trả lời là không. Cà phê, nếu được sử dụng đúng cách và đúng loại, vẫn có thể là người bạn đồng hành tích cực:
- Tăng cường sự tỉnh táo
- Kích thích não bộ hoạt động hiệu quả hơn
- Hỗ trợ tuần hoàn máu và khả năng ghi nhớ
- Là nguồn chất chống oxy hóa dồi dào
Điều quan trọng là: chọn đúng loại, uống đúng lúc và lắng nghe cơ thể.
3. Người hay mất ngủ nên chọn loại cà phê nào?
Cà phê ít caffeine (decaf)
Đây là loại cà phê đã được loại bỏ phần lớn caffeine, chỉ giữ lại khoảng 2–5mg caffeine trong mỗi cốc (so với 80–120mg ở cà phê thông thường). Phù hợp với người muốn tận hưởng hương vị cà phê mà không bị kích thích quá mức.
Tuy nhiên, nhiều người phản hồi rằng decaf thiếu “cảm giác tỉnh táo thực sự”, đồng thời hương vị cũng khá nhạt.
Cà phê nguyên chất pha loãng
Cà phê rang nhẹ, không tẩm hương liệu, pha loãng hoặc sử dụng với lượng nhỏ hơn bình thường cũng là một lựa chọn an toàn hơn cho người mất ngủ.
Xu hướng mới: Cà phê từ thảo dược thiên nhiên
Trong những năm gần đây, trên thị trường bắt đầu xuất hiện các dòng cà phê kết hợp với dược liệu thiên nhiên, vừa giữ được hương vị cà phê, vừa giúp cơ thể tỉnh táo nhẹ nhàng, không gây kích ứng hệ thần kinh.
Các dòng cà phê này thường chứa thêm chiết xuất từ các thảo dược như:
- Đinh lăng, hoàng kỳ, sâm, giúp bồi bổ cơ thể, hỗ trợ trí nhớ và tăng sức đề kháng
- Khoáng chất như kẽm, selen – giúp ổn định hệ thần kinh, tăng khả năng phục hồi
- Một số còn ứng dụng công nghệ sinh học nhằm giảm hàm lượng caffeine tự nhiên mà vẫn giữ lại hương vị đậm đà
Dòng cà phê thảo dược dạng hòa tan tiện lợi cũng là một giải pháp thay thế đáng cân nhắc cho những ai vừa muốn tỉnh táo, vừa cần ngủ ngon.
Cà phê thảo dược là xu hướng mới cho người cần tỉnh táo nhẹ nhàng, không gây mất ngủ như các loại cà phê thông thường.
4. Những lưu ý khi uống cà phê để không ảnh hưởng đến giấc ngủ
Ngay cả khi bạn đã chọn đúng loại cà phê “nhẹ đô”, vẫn cần tuân thủ một số nguyên tắc sau:
- Thời điểm uống cà phê
Uống cà phê trước 14h chiều để cơ thể có đủ thời gian đào thải caffeine
Hạn chế dùng cà phê khi bụng đói – tránh gây kích ứng dạ dày và cảm giác hồi hộp
- Liều lượng hợp lý
Tối đa 1–2 cốc/ngày là đủ
Tránh lạm dụng cà phê để “chống buồn ngủ” kéo dài
- Kết hợp cùng lối sống khoa học
Tăng cường vận động nhẹ nhàng mỗi ngày
Hạn chế thiết bị điện tử trước khi ngủ
Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, đặc biệt là vitamin nhóm B, magie, omega-3
Lựa chọn loại cà phê phù hợp giúp cân bằng giữa tỉnh táo ban ngày và giấc ngủ ban đêm.
5. Khi nào nên cân nhắc chuyển sang dòng cà phê “dịu nhẹ hơn”?
Nếu bạn gặp các dấu hiệu sau, có thể đã đến lúc xem xét một lựa chọn mới:
- Mất ngủ kéo dài dù chỉ uống một cốc cà phê mỗi ngày
- Cảm giác lo lắng, tim đập nhanh sau khi uống
- Hiệu quả tỉnh táo không kéo dài, kèm theo mệt mỏi hoặc “chết lịm” vào buổi chiều
- Cảm thấy “phụ thuộc” vào cà phê để tỉnh táo
Trong trường hợp này, cà phê thảo dược hoặc các dòng cà phê hòa tan kết hợp với dược liệu nhẹ nhàng có thể là giải pháp dung hòa giữa nhu cầu tỉnh táo và chất lượng giấc ngủ.
Cà phê không phải là “kẻ thù” của giấc ngủ, nếu bạn biết cách sử dụng đúng loại, đúng thời điểm và đúng liều lượng. Đặc biệt với những ai có cơ địa nhạy cảm hoặc đang gặp tình trạng mất ngủ kéo dài, đừng ngại thử các lựa chọn nhẹ nhàng hơn – như cà phê từ thảo dược thiên nhiên, đang được nhiều người tin dùng hiện nay.
Cà phê không chỉ là thức uống – nó là một phần thói quen, một phần nhịp sống. Và đôi khi, chỉ cần điều chỉnh một chút, bạn đã có thể giữ lại thói quen mình yêu thích mà không phải đánh đổi bằng một đêm trằn trọc.
