Đau thần kinh tọa hay "thoát vị đĩa đệm lưng" là căn bệnh phổ biến người trưởng thành, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.
1. Đau thần kinh tọa là gì?
Cột sống của chúng ta được cấu tạo bởi các đốt sống liên kết với nhau bằng đĩa đệm. Mỗi đĩa đệm có cấu trúc như một chiếc bánh rán, gồm phần nhân nhầy ở giữa và lớp vỏ sợi sụn bao bọc bên ngoài. Nhân nhầy có tác dụng như chất bôi trơn, giúp giảm ma sát và tăng độ linh hoạt cho cột sống.
Đau thần kinh tọa xảy ra khi phần nhân nhầy bị rách hoặc tràn ra ngoài lớp vỏ sợi sụn, chèn ép vào rễ thần kinh gây đau đớn, tê bì, yếu cơ và rối loạn cảm giác ở các chi. Tình trạng này thường gặp nhất ở vị trí cột sống thắt lưng (L4-L5, L5-S1) do đây là khu vực chịu nhiều áp lực và vận động nhiều nhất.
2. Nguyên nhân gây ra đau thần kinh tọa
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến đau thần kinh tọa, bao gồm:
- Tuổi tác: Theo thời gian, đĩa đệm có xu hướng lão hóa, lớp vỏ sợi sụn trở nên yếu ớt và dễ bị rách hơn.
- Chấn thương: Lực tác động mạnh do tai nạn, va đập có thể làm tổn thương đĩa đệm, gây ra thoát vị.
- Công việc nặng nhọc: Việc thường xuyên mang vác vật nặng, lao động chân tay quá sức có thể gây áp lực lớn lên cột sống, dẫn đến đau thần kinh tọa.
- Lối sống: Ngồi lâu một chỗ, ít vận động, thừa cân béo phì cũng là những yếu tố nguy cơ cao gây đau thần kinh tọa.
- Yếu tố di truyền: Một số người có cơ địa dễ mắc đau thần kinh tọa hơn do di truyền từ gia đình.
Tỷ lệ mắc đau thần kinh tọa do ít vận động đang có xu hướng gia tăng.
3. Dấu hiệu nhận biết đau thần kinh tọa
Triệu chứng của đau thần kinh tọa thường phụ thuộc vào vị trí và mức độ thoát vị. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến:
- Đau nhức: Đau nhức ở vùng thắt lưng, lan xuống mông, chân, có thể kèm theo tê bì, ngứa ran. Cơn đau thường tăng nặng khi vận động, ho, hắt hơi hoặc rặn.
- Yếu cơ: Yếu cơ ở một hoặc cả hai chân, khiến người bệnh khó khăn khi đi lại, leo cầu thang.
- Rối loạn cảm giác: Tê bì, mất cảm giác ở các ngón chân, bàn chân.
- Giảm khả năng vận động: Khó khăn khi cúi gập người, xoay người hoặc thực hiện các động tác khác.
- Dấu hiệu khác: Mất kiểm soát đại tiểu tiện, rối loạn chức năng tình dục.
4. Cách phòng ngừa, điều trị đau thần kinh tọa
Phòng ngừa đau thần kinh tọa
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì là yếu tố nguy cơ cao dẫn đến đau thần kinh tọa. Do vậy, việc kiểm soát cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống khoa học và tập luyện thể dục thể thao thường xuyên là vô cùng quan trọng.
- Tập thể dục thường xuyên: Tập luyện giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, đặc biệt là các cơ hỗ trợ cột sống, giúp giảm áp lực lên đĩa đệm và ngăn ngừa đau thần kinh tọa. Các bài tập phù hợp bao gồm bơi lội, yoga, đi bộ,...
- Tránh mang vác vật nặng, sai tư thế: Khi mang vác vật nặng, cần squat người xuống, sử dụng cơ chân để nâng vật, tránh cúi người hoặc vặn người. Nên phân chia đều trọng lượng hai bên tay khi mang vác.
- Ngồi đúng tư thế khi làm việc: Chọn ghế có hỗ trợ tốt cho phần thắt lưng, điều chỉnh độ cao phù hợp để giữ cho cột sống thẳng. Nên đứng dậy vận động nhẹ sau mỗi 30 - 60 phút ngồi làm việc.
- Bỏ hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm giảm lưu thông máu, ảnh hưởng đến quá trình nuôi dưỡng và tái tạo đĩa đệm, tăng nguy cơ đau thần kinh tọa.
Xây dựng chế độ ăn lành mạnh và tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức khỏe cơ, xương khớp.
Điều trị đau thần kinh tọa
Điều trị đau thần kinh tọa tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các phương pháp phổ biến bao gồm: Sử dụng thuốc, vật lý trị liệu, châm cứu, bấm huyệt, phẫu thuật,...
Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo sử dụng một số thực phẩm chức năng có tác dụng hỗ trợ giảm đau nhức xương khớp, hỗ trợ làm chậm quá trình thoái hóa khớp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc sử dụng thực phẩm chức năng chỉ nên được xem như biện pháp hỗ trợ, không thể thay thế cho điều trị y khoa.
Khi có các dấu hiệu nghi ngờ đau thần kinh tọa, bạn nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.
